Diversiteit en inclusie in zorg en welzijn: handreikingen

Cultuursensitief werken

Door persoonsgericht te werken, met oog voor cultuursensitiviteit en intersectionaliteit, leer je als professional in zorg en het sociaal domein je patiënt/cliënt echt kennen. Het stelt je in staat verbinding te maken met de leefwereld van de persoon tegenover je. Daardoor sluit de zorg die je levert beter aan op de persoon.

Van: Pharos
Link: Cultuursensitief werken

Tools diversiteitsenstief werken in het sociaal domein

Kennisplatform Inclusieve Samenleving (KIS) biedt een overzicht van tool voor diversiteitsensitief werken in het sociaal domein

Link: Tools diversiteitsensitief werken

Cultuursensitieve professionals

In het rapport Cultuursensitieve professoinals is de tool Reflector opgenomen. Gebruik van deze tool maakt je bewust van verschillende houdingsaspecten van jezelf.

Van: Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN)
Link: Cultuursensitieve professionals in zorg en welzijn

Handreiking Inclusief beleid voor gemeenten

In deze handreiking wordt in stappen beschreven hoe je als gemeente ervoor kunt zorgen dat je inclusief beleid ontwikkelt.

Van: Movisie
Link: Handreiking inclusief beleid gemeenten

Kleurrijk spiegelen in de eerstelijn

De methodiek van spiegelbijeenkomsten met migranten aan de hand van ervaringen van de gemeente Almere.

Van: Pharos
Link: Kleurrijk spiegelen in de eerste lijn

Intercultureel vakmanschap

E-learning voor professionals in het sociaal domein, zoals wijkteam, cliëntondersteuners en maatschappelijk werkers. De e-learning gaat uit van  'kruispuntdenken': hoe allerlei verschillende aspecten van iemands identiteit in elkaar grijpen en die persoon maken tot wie die is in de context van onze samenleving.

Van: Kennisplatform inclusief samenleven
Link: Intercultureel vakmanschap

Het culturele interview

Het culturele interview biedt praktijkondersteuners handvatten om tijdens een consult cultuursensitieve vragen te stellen. Er bestaat een korte en een uitgebreide versie.

Van: Pharos
Link: Het culturele interview

LGBTQI+ sensitief handelen in de huisartsenpraktijk

In dit document wordt beschreven wat LGBTQ1+ sensitieve zorg inhoudt. Er wordt aandacht besteed aan inclusieve communicatie en woordgebruik, maar ook aan gezondheidsaspecten die samenhangen met LGBTQI.

Van: Domus Medica (België)
Link: LGBTIQI-sensitief handelen in de huisartsenpraktijk

Artikel: Verstandelijke beperking en migratieachtergrond

In dit artikel wordt beschreven hoe huisartsen kunnen aansluiten bij de opvattingen van de patiënt en familie.

Van: Huisarts & Wetenschap
Link: Verstandelijke beperking en migratieachtergrond

Samen naar een cultuursensitieve thuiszorg

In deze publicatie wordt beschreven hoe de samenwerking tussen cultuurspecifieke thuiszorgaanbieders, zorgverzekeraars en zorgkantoren versterkt kan worden om de thuiszorg als geheel cultuursensitiever te maken. Dit document richt zich vooral op de samenwerking tussen partijen, waarin behoefte is aan uitwisseling van kennis en expertise.

Van: KIS en netwerk NOOM
Link: Samen naar een cultuursensitieve thuiszorg

Leidraad cultuurspecifieke zorg (netwerk NOOM)

De leidraad cultuurspecifieke zorg is bedoeld om de kwaliteit van zorg voor ouderen met een migratieachtergrond te verbeteren. Met enkele aanpassingen kan deze leidraad ook worden gebruikt voor ouderen die specifieke zorg nodig hebben vanwege andere redenen dan etnische verschillen.

Link: Maak kennis met de leefwereld van migranten

Kleurrijke zorgverleners (Vilans)

In dit document wordt beschreven hoe zorgverleners, managers en organisaties samen kunnen werken aan cultuursensitieve ouderenzorg door het benutten van ieders kennis en ervaring in de organisatie.

Link: Kleurrijke zorgverleners

Gesprekslijst zorgen doe je samen (Pharos)

In deze gesprekslijst staan vragen waarmee zorgverleners in gesprek kunnen gaan met mantelzorgers van oudere migranten met dementie. Deze gesprekslijst is doorontwikkeld op basis van het culturele interview.

Link: Gesprekslijst: Zorgen doe je samen

Tools diversiteitsensitief werken

Kennisplatform Inclusieve Samenleving heeft verschillende tools voor inclusief werken in de jeugdzorg verzameld.

Link: Tools diversiteitsensitief werken

Cultuursensitief werken in de jeugd-ggz

In dit artikel beschrijft Cor Hoffer wat cultuursensitief werken is. Daarnaast wordt achtergrondinformatie gegeven over cultuur, levensbeschouwing en religie.

Van: Cor Hoffer, in Tijdschrift voor Kinder- en Jeugdpsychiatrie
Link: Cultuursensitief werken in de jeugd-ggz: een kwestie van kennis, houding en vaardigheden 

Rapport cultuursensitief werken met jeugdigen en gezinnen

Dit rapport benoemt de meest voorkomende knelpunten en biedt oplossingen. Dit materiaal kun je ook gebruiken bij de begeleiding van vluchtelingenkinderen en vluchtelingengezinnen.

Van: Pharos
Link: Cultuursensitief werken met jeugdigen en gezinnen

The sound of young

Deze tool is bedoeld voor begeleiders en jongeren. Het is een combinatie van video’s en handreikingen helpt hen het (groeps)gesprek aan te gaan rond drie relevante levensthema’s: diversiteit, seksualiteit en mentaal welzijn.

Van: Cultuursensitieve ggz (België)
Link: Sound of young

Communi-act: praten over ASS in een superdiverse hulpverlenerscontext

Dit onderzoeksrapport beschrijft drempels en succesfactoren bij hulpverlenerscontacten in een superdiverse context. Dit gebeurt vanuit het perspectief van ouders met een migratieachtergrond en een autistisch kind, en vanuit het perspectief van professionele hulpverleners.

Van: KDG Expert
Link: Communi-act: praten over ass in een superdiverse hulpverleningscontext

Werken met culturele diversiteit: handreiking voor professionals

In deze handreiking staat beschreven hoe je cultuursensitief kunt werken (gericht op professionals werkzaam in Ouder- en Kindteams Amsterdam). Hierbij is aandacht voor hoe kennis, houding en vaardigheden in de teams rond werken met culturele diversiteit op peil worden gehouden.

Van: Verwey-Jonker, Ketja, ouder en kindteams
Link: Werken met culturele diversiteit

Sensitief vakmanschap

In dit document wordt het belang van sensitief vakmanschap in de jeugdzorg uitgewerkt.

Van: Nederlands Jeugd Instituut (NJI)
Link: Culturele diversiteit/sensitief vakmanschap

E-learning #DatMeenJeNiet

Deze e-learning biedt bijvoorbeeld docenten of jongerenwerkers praktische handvatten om met het onderwerp online discriminatie aan de slag te gaan.

Van: Movisie
Link: E-learning: Dat meen je niet

Generieke module diversiteit

Deze module geeft tips en adviezen die zorgverleners helpen om aan te sluiten bij hun patiënten en cliënten met verschillende culturele achtergronden. Ook wordt een overzicht van cultureel gevalideerde diagnostische instrumenten en behandelvormen gedeeld.   

Van: Ggz Standaarden
Link: Genieke module diversiteit

Hoe gaat het met u?

Een film als hulpmiddel om in gesprek te gaan met mensen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond over psychische klachten, met tips voor het omgaan met deze klachten. De film bestaat uit drie afleveringen, elke aflevering laat verschillende voorbeelden zien.

Van: Trimbos Instituut
Link: Hoe gaat het met u?

Beschermjassen methodiek

Beschermjassen is een methodiek om cliënten terug te brengen naar de gewoontes, de omgeving en de cultuur van de familie. Ze geven mensen die zich in een kwetsbare faseovergang bevinden de kracht om door te gaan.

Van: Bureau Beschermjassen
Link: Beschermjassen

Verslaving bij mensen met een migratieachtergrond

In dit document worden verschillende tools (onder andere gericht op educatie, screening, beleidsmatig werken) beschreven die professionals kunnen gebruiken tijdens de behandeling.

Van: Vlaams expertisecentrum alcohol en andere drugs
Link: Preventie en hulpverlening bij mensen met een migratieachtergrond

Zelfbeoordelingsinstrument voor inclusieve GGZ instellingen

Dit document biedt ggz-instellingen een instrument om de mate van inclusiviteit van de organisatie voor patiënten en eigen medewerkers te beoordelen.

Van: Parnassiagroep
Link: Zelfbeoordelingsinstrument inclusie

Cultuursensitief samenwerken in de driehoek

In dit document wordt beschreven hoe samen kan worden gewerkt in de driehoek van cliënt, verwanten en zorgprofessionals wanneer cliënt en ouders een migratieachtergrond hebben.

Van: Cordaan
Link: Cultuursensitief samenwerken in de driehoek

Interculturalisatie voor de gehandicaptensector

In deze gratis elearning kunnen zorgverleners basiscompetenties leren. Hierbij gaat het onder andere om identiteit, normen en waarden, stereotypen, taal en tolken, contact maken. 

Van: Vakbekwaam in zorg
Link: Interculturalisatie voor de gehandicaptenzorg

Kleurrijk ontzorgen

In dit programma geeft een intercultureel consulent aan de hand van 5 vlogs, tips over belangrijke aspecten van cultuursensitief werken

Van: Cordaan
Linkk: Kleurrijk ontzorgen

Toolbox seksuele diversiteit

In deze toolbox zijn instrumenten verzameld die kunnen worden ingezet bij het praten over en het ondersteunen en begeleiden van cliënten in de bewustwording van (hun) mogelijke seksuele oriëntatie en genderidentiteit.

Van: Kennisplein gehandicaptensector
Link: Toolbox seksuele diversiteit

Leidraad persoonsgerichte zorg

De leidraad ‘Perspectief op Persoonsgerichte Zorg’ beschrijft welke zorg- en dienstverlening nodig is, zodat mensen met complexe en intensieve zorgvragen hun leven kunnen leiden zoals zij dat willen.

Van: Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland e.a.
Link: Leidraad persoonsgerichte zorg

Ondersteuning voor personen met een handicap in een superdiverse context

In dit document wordt beschreven wat diversiteitssensitieve zorg voor mensen met een handicap inhoudt. Het document is een combinatie van achtergrondinformatie en praktische tips en tricks.

Van: Kenniscentrum WWZ (België)
Link: Ondersteuning voor personen met een handicap

Informatiekaarten over palliatieve zorg

Deze informatiekaarten geven uitleg over de laatste levensfase op een begrijpelijke manier.

Van: Pharos
Link: Informatiekaarten over palliatieve zorg

Video over de laatste levensfase

Filmpjes over het gesprek aangaan over de laatste levensfase – beschikbaar in meerdere talen.

Van: Pharos
Link: In gesprek

Zorg in eigen hand – gesprekslijst

Wanneer een behandeling moeizaam verloopt of stagneert, dan kunnen de vragen in de gesprekslijst meer inzicht bieden. In de handreiking staan communicatieadviezen en tips voor meer inzicht in de sociale context van de patiënt.

Van: Pharos
Link: Zorg in eigen hand: gesprekslijst met laaggeletterden

Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden

In het document staat een lijst met signalen van laageletterdheid, beperkte gezondheidsvaardigheden en verkeerd medicijngebruik

Van: Pharos
Link: Checklist: laaggeletterdheid herkennen

Communicatie op maat

In dit document staan adviezen over effectief communiceren met mensen die laaggeletterd zijn of beperkte gezondheidsvaardigheden hebben.

Van: Pharos
Link: Checklist: communicatie op maat

Laaggeletterdheid in de praktijk

In dit document staan ook gedrag en signalen die wijzen op laaggeletterdheid of beperkte gezondheidsvaardigheden. Ook staan er tips over hoe je het gesprek aan kunt gaan als je een vermoeden hebt.

Van: Pharos
Link: Stappenplan laaggeletterdheid voor uw praktijk

LGBTQI+ sensitief handelen in de huisartsenpraktijk

In dit document wordt beschreven wat LGBTQ1+ sensitieve zorg inhoudt. Er wordt aandacht besteed aan inclusieve communicatie en woordgebruik, maar ook aan gezondheidsaspecten die samenhangen met LGBTQI.

Van: Domus Medica (België)
Link: LGBTIQI-sensitief handelen in de huisartsenpraktijk

Toolbox seksuele diversiteit

In deze toolbox zijn instrumenten verzameld die kunnen worden ingezet bij het praten over en het ondersteunen en begeleiden van cliënten in de bewustwording van (hun) mogelijke seksuele oriëntatie en genderidentiteit.

Van: Kennisplein gehandicaptensector
Link: Toolbox seksuele diversiteit

Toolkit Roze 50+

Toolkit om de aandacht voor seksediversiteit, genderdiversiteit en seksuele diversiteit in zorg en welzijn te vergroten.

Van: Roze 50+
Link: Toolkit Roze 50+

E-learning: Werken met mensen met een vluchtachtergrond

Met het doorlopen van deze leeromgeving leer je hoe je op een cultuursensitieve en persoonsgerichte manier gesprekken aangaat met mensen met een vluchtelingenachtergrond.

Van: Pharos
Link: E-learning werken met mensen met een vluchtelingenachtergrond

Wijkgericht werken aan de psychische gezondheid van mensen met een vluchtelingachtergrond

Deze handreiking geeft informatie, adviezen en tips voor hulpverleners in wijkteams en de huisartsenzorg om de psychische gezondheid en veerkracht van vluchtelingen (kinderen, jongeren en volwassenen) in de wijk te versterken.

Van: Pharos, VNG, GGD en GHOR
Link: Handreiking wijkgericht werken aan de psychische gezondheid van mensen met een vluchtelingenachtergrond  

Handreiking psychosociale problemen bij vluchtelingen en hun kinderen

Dit document biedt huisartsen en praktijkondersteuners voor ggz-problematiek (POH-GGZ) een handreiking voor de signalering, screening en benadering van de psychosociale problematiek van vluchtelingkinderen.

Van: Pharos
Link: Handreiking psychosociale problemen bij vluchtelingen en hun kinderen

Handreiking cultuursensitief werken

In deze handreiking wordt beschreven wat er nodig is voor gemeenten om cultuursensitief te kunnen werken voor statushouders.

Van: VNG
Link: Handreiking cultuursensitief werken

E-learning: Vinden en (ver)binden

Deze e-learning vanuit intersectioneel perspectief gaat in op de zorg voor mensen die op het kruispunt staan van LGBTQIA+ en een migratieachtergrond.

Van: Het Roze Huis, Stad Antwerpen, Atlas (België)
Link: Vinden en (ver)binden

Video’s over kruispuntendenken

In deze video’s wordt op een toegankelijke manier uitgelegd wat kruispuntdenken inhoudt.

Van: Kenniscentrum WWZ (België)
Link: Wat is kruispuntdenken

Intersectioneel denken

Handleiding voor professionals die intersectionaliteit of kruispuntdenken in de eigen organisatie willen toepassen.

Van: Ella (België)
Link: Handleiding Intersectionaliteit

Topoi-model (interculturele gespreksvoering)

Met het topoi-model kun je multiperspectiviteit concreet toepassen in praktijksituaties.

Van: Edwin Hofman
Link: Topoi-model

Meetladder diversiteit

Met de meetladder kun je nagaan in welke mate je actie of pro ject rekening houdt met diversiteit. Heb je voldoende aandacht voor personen die vergeten of uitgesloten worden op basis van hun ge slacht, gender, seksuele oriëntatie, huidskleur, migratieachtergrond, leeftijd, religie, gezondheid, handicap of een combinatie van meer dere factoren?

Van: Kenniscentrum WWZ (België)
Link: Meetladder diversiteit

Wat is intersectionaliteit?

Complexe topics en experts die deze in een paar minuten helder kunnen duiden.

Link: Wat is intersectionaliteit? Nozizwe Dube legt uit (youtube.com)

Inspiratiekaart: vooroordelen en discriminatie in een zorgorganisatie tegengaan

Deze inspiratiekaart is voor iedereen in een (zorg) organisatie die vooroordelen en discriminatie op de werkvloer wil voorkomen.

Van: Pharos
Link: Inspiratiekaart: vooroordelen en discriminatie in een zorgorganisatie tegengaan

Test: Hoe persoonsgericht is jouw zorg?

Met deze test is het in een paar stappen inzichtelijk op welke thema’s jouw praktijk/organisatie al persoonsgericht werkt, of waar nog sterker op ingezet kan worden.

Van: Pharos
Link: Test: Hoe persoonsgericht is jouw zorg?

Handreiking leernetwerken

In deze handreiking staat beschreven wat leernetwerken kunnen bijdragen aan de kwaliteit van zorg door aandacht te besteden aan diversiteitsensitief te werken. Dit gebeurt op basis van twee praktijkvoorbeelden, in de jeugdzorg en de ouderenzorg.

Van: Kennisplatform Inclusieve Samenleving (KIS)
Link: Leernetwerken diversiteitsensitieve zorg

Kompas voor inclusieve communicatie

Deze handreiking geeft inzichten voor inclusief communiceren voor professionals in/en organisaties in het publieke domein.

Van: Kennisplatform Inclusieve Samenleving (KIS)
Link: Kompas voor inclusieve communicatie

Reflectietool: bouwen aan cultuursensitieve zorg

Met deze reflectietool kan worden bepaald hoe ver een organisatie is in cultuursensitiviteit. Dit wordt gedaan door middel van een scan op verschillende dimensies.

Van: Vlaamse overheid
Link: Reflectietool bouwen aan cultuursensitieve zorg

Inclusieve organisaties

Website met uitleg over inclusief rekruteren en selecteren aan de hand van 10 bouwstenen.

Van: Onderzoekscentrum Publieke Impact (België)
Link: Inclusieve organisaties