Beleefde zorg
Hoe herken je iemands eigenheid? Hoe waarborg je gelijkwaardigheid in de relatie met iemand voor wie je zorgt? Wat doet een focus op gedrag met die relatie, en kun je die focus doorbreken?
Deze vragen raken de kern van inclusie. Toch worden ze vaak niet zo gesteld in onze samenleving, die meer is gericht op aanpassing van gedrag dan op aansluiten bij iemands eigen beleving. Terwijl het leven echt beleven - ervaringen tot je door kunnen laten dringen - essentieel is voor kwaliteit van leven.
De invloed van die cultuur op inclusie wordt niet makkelijk herkend. Waar je in opgroeit voelt immers vaak natuurlijk aan, en niet zozeer cultureel bepaald. Om dit inzichtelijk te maken, is een andere taal en denkwijze nodig.
Sociocognitieve benadering
Het sociocognitieve leermodel van de Italiaanse bioloog en cognitief etholoog dr. Francesco De Giorgio biedt die andere taal en denkwijze. Centraal staat de beleving van sociale dynamiek, en de zorg die er in de natuur bestaat om eigenheid te waarborgen. Bij mensen en andere dieren. In verschillende landen, waaronder Nederland, zijn mensen geschoold om sociale relaties vanuit dit perspectief vorm te geven en te kunnen beleven.
Inspirerend voor zorg en sociaal domein
Uit hun ervaringen blijkt dat dit gedachtengoed ook inspirerend is voor mensen die in de zorg of in het sociaal domein werken. Het maakt duidelijk hoe belangrijk het herkennen van eigenheid is voor het welzijn en de waardigheid van mensen voor wie zij zorg dragen.
Beleefde zorg
Het centraal stellen van de sociale beleving - beleefde zorg - is niet vanzelfsprekend en ook niet makkelijk in een functionele cultuur. Terwijl het ruimte geeft voor meer ontspanning in de relaties én een rijkere invulling van inclusie. Waar ‘meedoen’ makkelijk druk tot aanpassing aan de norm met zich mee kan brengen, gaat de sociocognitieve benadering uit van gelijkwaardigheid in sociale relaties doordat ieders beleving even waardevol is.
Wat maakt de sociocognitieve benadering zichtbaar?
In de afgelopen jaren is vanuit het sociocognitief model al zichtbaar gemaakt welke gevolgen de focus op gedrag en 'functioneel zijn' heeft: het belemmert het herkennen van de eigenheid van jezelf en van anderen. Waardoor mensen zichzelf steeds meer verliezen.
Zie hiervoor:
- Andere aandacht: ervaringen van cliënten met communicatie in de zorg en het sociaal domein
- Autisme vanuit maatschappelijk perspectief bekeken
- Pilot: Eigenheid van een kind waarborgen
Netwerk InEZ gaat het sociocognitief model verder vertalen naar zorg en ondersteuning in de Nederlandse context. Het netwerk is in 2024 gestart.
In het eerste project wordt in kaart gebracht hoe inclusie nu wordt begrepen in de zorg en het sociaal domein. Wil je bijdragen? Vertel hoe jij 'eigenheid' definieert.